STO LAT ZWIĄZKU LITERATÓW POLSKICH ODDZIAŁ W POZNANIU

Pierwsze pięćdziesięciolecie poznajemy z kart Księgi Jubileuszowej „50 lat Poznańskiego Oddziału Związku Literatów Polskich 1921 – 1971” (stron 194), która ukazała się w Wydawnictwie Poznańskim. Książkę wydano na zlecenie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a opracował ją Komitet Redakcyjny pod przewodnictwem Tadeusza Kraszewskiego.
_________________________________________

Majątek Kościanki pod Wrześnią stanowił, obok Poznania, centrum ruchu literackiego w Wielkopolsce, za sprawą rodziny Hulewiczów. Trzej bracia: Jerzy – pisarz, teoretyk sztuki, grafik, artysta malarz, Witold – poeta, krytyk literacki, tłumacz i wydawca, Bogdan – literat odznaczali się artystycznymi uzdolnieniami i osiągnięciami oraz szerokimi zainteresowaniami kulturalnymi. Jerzy Hulewicz nawiązując do tradycji kultury Wielkopolski zamierzał założyć w Poznaniu spółkę wydawniczą „Ostoja” i wydawać pismo kulturalno-literackie. Zaprosił do współpracy Stanisława Przybyszewskiego, co zaowocowało czasopismem „Zdrój”. Na jego łamach pojawiła się twórczość wybitnych pisarzy: Miriam, Jan Kasprowicz, Wacław Berent, Władysław Orkan.

Młodopolski „Zdrój” staje się trybuną ekspresjonizmu, a dużą rolę odgrywają młodzi plastycy. Przyjeżdżają do Poznania: Emil Zegadłowicz, Jan Stur, Józef Wittlin, Zenon Kosidowski, Artur Marya Swinarski. W „Zdroju” pojawia się Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński, Wilam Horzyca.
Pismo jednak upada – Jerzy Hulewicz rezygnuje – w obliczu ataków społeczeństwa, w tym sprzeciwu wobec twórczości Stanisława Przybyszewskiego oraz z uwagi na trudności materialne.

Jedyną organizacją twórczą w Poznaniu pozostawało Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Polskich. Jednak wszystko co wydarzyło się za sprawą Hulewiczów, zwłaszcza Jerzego, można uznać za przygotowanie gruntu dla spraw organizacji i początków pracy Związku.
_________________________________________

Związek jako całość wiąże swój jubileusz z datą Wszechdzielnicowego Zjazdu Literatów Polskich w Warszawie w dniach 12-14 maja 1920 roku.
W Poznaniu „zaczątkiem” Związku Zawodowego Literatów Polskich oraz Syndykatu Dziennikarzy było także wspomniane wyżej Towarzystwo.

Związek Zawodowy Literatów Polskich powstał w Poznaniu – jako trzeci po Warszawie i Lwowie – 8 maja 1921 roku. Jego pierwszym prezesem został, mieszkający w Kołaczkowie koło Wrześni, Władysław Stanisław Reymont, późniejszy laureat Nagrody Nobla.

(otwórz)

Po ustąpieniu Reymonta przez kilka miesięcy prezesem zarządu był Edward Ligocki a następnym – Bolesław Koreywo, bardziej dziennikarz, niż literat. Pisał powieści sensacyjne z „życia wyższych sfer”, ostro krytykowane, podobnie jak sztuki sceniczne. Natomiast okazało się, że jest świetnym organizatorem, jeździł na wszystkie zjazdy, przemawiał na nich, aktywnie brał udział w różnych komisjach (w tym czasie montowane były podstawy organizacji zawodu pisarskiego).
Pełnił funkcję prezesa przez dwanaście lat, do roku 1933.Na Zjeździe Delegatów ZZLP w lutym 1922 roku w Warszawie uchwalono przekazanie mandatu Zarządu Głównego Zarządowi Warszawskiemu. Na następnym Zjeździe, rok później we Lwowie, przyjęto zasadę autonomiczności oddziałów, a w roku 1925 w Warszawie – federalistyczne zrzeszenie poszczególnych związków. Na czele Zarządu Zrzeszenia stanął jako prezes Wacław Sieroszewski.

W czerwcu 1929 roku ogólnopolski zjazd odbył się w Poznaniu.

(otwórz)

oprac: Anna Andrych
na podstawie Księgi Jubileuszowej (1971)
zdjęcia: jw
oprac. zdjęcia wizerunkowego: Agata Widzowska