W Mediatece w Kargowej woj. Lubuskie odbył się finał XXVI edycji Konkursu literackiego im. Eugeniusza Paukszty. Jednym z punktów programu był referat wygłoszony przez Jerzego Beniamina Zimnego na temat twórczości autora „Pogranicza” i jego związków z Poznaniem i Ziemią Lubuską.
Lubuskie i poznańskie akcenty Pisarza oddanego naturze człowieka /fragment referatu/
/…/ Pisarz, który dość szybko zyskał popularność wśród czytelników, jego książki były wielokrotne wznawianie, często tłumaczone na języki obce. Warto się zastanowić, nad wartościami ponadczasowymi, jakie pisarz akcentował w swojej twórczości. Które z nich są nadal aktualne, w jakich warunkach osadnicy lokowali swoją przyszłość, w porównaniu z jakimi spotykają się współcześni imigranci. Geopolityka tamta w porównaniu z obecną, w Europie. Baza materialna wczoraj i dziś. Oraz mentalność społeczna. Dialektyka i jej trwały proces – to obszary do dalszych rozważań, w kontekście politycznym, społecznym i ekonomicznym.
Zastanawiam się czy twórczość Paukszty ma znaczenie wyłącznie historyczne. Czy jak niektórzy twierdzą – uległa dezaktualizacji, zwłaszcza w obszarach problemowych?
A cóż w tym dziwnego, dokument czasu rzadko bywa dokumentem wszechczasów, każda epoka ma swoje problemy nacechowane złożonością struktury teraźniejszości. Dużo się pisze o sferach interpretacji i argumentacji wydarzeń, w ocenie każdego pisarza niezależnie od okresu jego twórczości. Wartości ponadczasowe w twórczości Paukszty wynikają z postaw jego bohaterów, zarówno w sensie pozytywnym jak i negatywnym, czas tu odgrywa rolę decydującą. O Trudzie ziemi nowej pisano dużo i często. Od wydania tej powieści minęło prawie osiemdziesiąt lat, i nadal aktualna jest ocena wyrażona w przeszłości, że „Zainteresowanie tą książką winno trwać nadal nie tylko dlatego, że była ona wydarzeniem literackim, i w historii piśmiennictwa Ziem Odzyskanych ma znaczenie wybitne”.
Dzisiaj mogę parafrazować Trud ziemi nowej do znaczenia: Trud ziemi naszej? Mając na względzie obecną sytuacji geopolityczną./…/
Jerzy Beniamin Zimny