Anna Andrych: Duma Polskiej Kultury /// Krystyna Konecka: Barbary Wachowicz literackie drogi

Minął czerwiec. Upalny i smutny. Odeszło kilka osób ze świata polskiej kultury i sportu, większość z nich to osobowości. Joanna Kulmowa, Roman Kłosowski, Andrzej Brzeski, Marek Karewicz, Andrzej Bartyński, Robert Brylewski, Irena Szewińska i . . . Barbara Wachowicz. Piękna postać, wyjątkowa, nieprzeciętna kobieta – styl, język, klasa, elokwencja i wiedza. Osobowość i Duma Polskiej Kultury.

18 maja obchodziła 81 urodziny. 26 maja w zakopiańskim ośrodku „Halama” zachorowała na zapalenie płuc i zapadła w śpiączkę. A jeszcze 10 dni przed chorobą uczestniczyła w uroczystościach w Ciekotach Żeromskiego na kielecczyźnie. W Zakopanem odbyły się konsultacje medyczne. We wtorek 29 maja przewieziono Barbarę Wachowicz do Warszawy . . .

Kilka lat temu byłam w Kawiarni Artystycznej „Bibeloty Cafe” w Warszawie na spotkaniu autorskim Krystyny Koneckiej. Zorganizował je i prowadził Stefan Jurkowski. Jedną z osób zaproszonych przez Autorkę była również Barbara Wachowicz. Przybyła punktualnie, a dla Krystyny miała kwiaty – fioletowe tulipany. Po prezentacji poetyckiej zabrała głos. Emanowała swoją osobowością. To była prawdziwa satysfakcja i przyjemność – słyszeć muzyczność jej głosu, piękną polszczyznę, treść wypowiadanych zdań. Uhonorowała swoją obecnością i wypowiedzią gościa wieczoru. Ale czuło się, że są nim obie panie, które – jak się okazało – prywatnie pozostawały w przyjaźni od 40 lat, ale także wielokrotnie współpracowały. Barbara Wachowicz zachowywała się skromnie, wyciszona i wtopiona w grono obecnych. Nie miałam odwagi zagadnąć o cokolwiek, choć siedziałam przy tym samym stoliku.

(otwórz)

———————————————————————————————————————–

Krystyna Konecka

Barbary Wachowicz literackie drogi

Podpisuję się pod wszystkim, co o Barbarze Wachowicz mówią inni: nie było chyba w Polsce drugiej tak utalentowanej, twórczej i zapracowanej osoby jak Ona. To nazwisko – instytucja. Wraz z nim jednym tchem wymawia się słowa najwyższej wagi: ojczyzna i patriotyzm. Po niemal czterdziestu latach przyjaźni i bliskich relacji, dzisiaj bardzo trudno jest mi uwierzyć, że Barbary Wachowicz nie ma. Odeszła 7 czerwca.

Ci, którzy mieli okazję uczestniczenia w tworzonych przez „Basię z Podlasia” (jak nazywali Pisarkę przyjaciele z całego kraju, i jak sama o sobie mówiła) widowiskach literacko-muzycznych (m.in. słynnych Wigiliach Polskich, które przez lata organizowała w Poznaniu) czy spotkaniach poświęconych harcerzom z wojennych Szarych Szeregów, stawali się bogatsi emocjonalnie, otwarci na wartości najwyższej wagi. Najbardziej zdumiewający był fakt, że uczestniczyły w tych spotkaniach tłumy młodzieży.

Barbara Wachowicz-Napiórkowska (pan Józef, zwany „Ziukiem”, był światowej sławy scenografem widowisk operowych, wielkim entuzjastą twórczych działań swojej żony) pozostawiła ogromny dorobek: liczne książki biograficzne poświęcone wielkim Polakom – poetom, pisarzom, patriotom. Wędrując ich śladami, docierając do najbardziej ukrytych źródeł – dokumentów i ilustracji, fotografując, odbywała liczne podróże po kraju i świecie. Spotykała się z najbardziej opuszczonymi rodakami na Kresach. Z fotografii dawnych i własnych kreowała niezwykłe ekspozycje monograficzne. Na moich domowych półkach stoją – przysyłane przez Basię, opatrzone osobistymi dedykacjami – książki, m.in.: „Ciebie jedną kocham”, „Malwy na lewadach”, ”Ty jesteś jak zdrowie”, „Wigilie polskie” ze szczególnym wyeksponowaniem Poznania, pięciotomowa saga pt. „Wierna rzeka harcerstwa”, a z lat ostatnich – wspaniała dwutomowa edycja „Siedziby wielkich Polaków” oraz „Matki wielkich Polaków”. No i te spotkania osobiste w Jej domu, w moim…

(otwórz)

18 stycznia 2017, u Basi Wachowicz

Dzięki swojej niezwykłej „metodzie” przekazywania wiedzy oraz interpretacji dzieł swoich bohaterów Barbara Wachowicz potrafiła sprawić, że – jak pisał poeta ks. prof. Janusz St. Pasierb – „przeszłość nie jest „cokolwiek dalej” lecz zupełnie blisko. Mickiewicz wyjechał przed chwilą, Słowacki zaraz wróci, Chopin jeszcze gra…”. Celnie scharakteryzował Jej osobowość: „…to autorka, reżyser, scenograf (te fiolety) i aktorka tego jedynego teatru narodowego, jakim jest ona sama”. Jakim była… Dobrze, że gremia opiniotwórcze honorowały Autorkę swoimi nagrodami, wśród których był tytuł Mistrza Vox Populi w ogólnopolskim Plebiscycie na Mistrza Mowy Polskiej, nagroda Edukacja XX wieku czy Nagroda Miasta Warszawy. Kilkakrotnie Barbara Wachowicz została zaliczona do grona 50 najbardziej wpływowych kobiet w Polsce.

Sięgam po fioletową księgę (wydaną przez głównego edytora Barbary, Oficynę Wydawniczą RYTM) – „Wigilie Polskie. Adam Mickiewicz”. Ileż tu reperkusji po wieloletnich inscenizacjach w Łodzi, Warszawie i na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu… Cała wyklejka książki – białym na fioletowym – to fragmenty entuzjastycznych wypowiedzi cytowanych z „Dziennika Poznańskiego”, „Głosu Wielkopolskiego”, „Gazety Poznańskiej” czy „Expresssu Poznańskiego”, gdzie Małgorzata Derwich pisała: „Wspaniały sukces „Wigilii Polskich” w Poznaniu. „Wiara” waliła drzwiami i oknami … A przed gmachem pod Pegazem gromadziły się nie widziane dotąd ilości autokarów z wycieczkami młodzieży…”.

15 czerwca odbyło się ostatnie pożegnanie Barbary Wachowicz. Jej prochy we fioletowej urnie spoczęły na warszawskich Powązkach w Alei Zasłużonych, tuż obok kwatery Szarych Szeregów…

Krystyna Konecka

_________________________________________________________________________________________——————————————————————————————————————

Wystawy

• „W ojczyźnie serce me zostało” – Szlakami Mickiewicza, Słowackiego, Chopina, Sienkiewicza, Orzeszkowej, Żeromskiego, Wańkowicza

• „Nazwę Cię – Kościuszko!” – Bitewnym szlakiem Naczelnika w Ameryce

• „Kamyk na szańcu” – Opowieść o Druhu Aleksandrze Kamińskim i jego Bohaterach – Harcerzach Szarych Szeregów

• „Henryk Sienkiewicz – Dla pokrzepienia serc”

• „Żar słowa i treści rozsądek”

• „Reduta Żeromskiego”

Została wyróżniona licznymi odznaczeniami, nagrodami i wyróżnieniami, przyznanymi zarówno przez instytucje państwowe jak i pozarządowe. 31 lipca 2006 otrzymała Honorowe Obywatelstwo
miasta stołecznego Warszawa.

W 2018 została odznaczona Złotym Krzyżem Honorowym Związku Piłsudczyków oraz była nominowana do Leksykonu Polek 100-lecia.

Ordery i odznaczenia^:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2012, za wybitne zasługi w działalności naukowo-edukacyjnej, za osiągnięcia w pracy twórczej)

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1997, za wybitne zasługi w pracy twórczej)

• Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”

• Medal Komisji Edukacji Narodowej

• Medal „Polonia Mater Nostra Est” (2001, za wyjątkowy dar przekazywania młodzieży skarbów narodowego dziedzictwa)

• Medal „Pro Memoria” (za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o Bohaterach walki o niepodległość Polski)

• Medal i dyplom „Benemerenti” (za nieustępliwą i konsekwentną promocję polskości, dawanie świadectwa prawdzie i sprawiedliwości)

• Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej

• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016, w dziedzinie literatury)[8]

• Order Uśmiechu (1995)

• Odznaka Honorowa Batalionu Harcerskiego AK „Zośka”

• Medal honorowy im. Cypriana Kamila Norwida

• Medal Honorowy Meritus Patriae

• Order „Zasłużony ziemi bialskiej”

• Medal Fides et Ratio UKSW (za promowanie dobra i piękna w świecie, przybliżanie postaci Wielkich Polaków, wychowywanie młodego pokolenia w duchu patriotyzmu)

• Order „Zasłużony dla ziemi łosickiej”

• Medal Honorowy Prezydenta Miasta Torunia „Thorunium” (2015)

• Złota Odznaka Wydawnictwa Iskry

• Medal Tadeusza Kościuszki (przyznawany przez Prezydenta Uniwersytetu Polskiego w Filadelfii)

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda im. J. Bruna dla młodych dziennikarzy przyznawana przez SDP (1966)

• Nagroda miasta Kielc (1975, działalność popularyzatorską związaną z ziemią rodzinną Stefana Żeromskiego)

• Nagroda im. Henryka Sienkiewicza (1987)

• Srebrny As Literatury Polskiej

• Złoty Mikrofon (2002)

• Złoty Chryzostom

• Tytuł Mistrz Mowy Polskiej Vox Populi (2001)

• Nagroda im. Ludomira Benedyktowicza

• Laska Skautowska „Niezawodny przyjaciel harcerstwa”

• Nagroda „Edukacja XXI”

• I nagroda Towarzystwa Miłośników Wilna i ziemi wileńskiej

• Nagroda św. Brata Alberta

• Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

• Nagroda Marszałka województwa mazowieckiego „Pro Masovia” (za wspaniałe przedsięwzięcia mające na celu ukazania piękna, bogactwa, różnorodności polskiego dziedzictwa narodowego)

• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (2003)

• Nagroda imienia Adama Naruszewicza Instytutu Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej (za całokształt bogatej twórczości pisarskiej)

• Nagroda Totus (2012, za osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej; za niestrudzone, pełne żarliwości i entuzjazmu propagowanie kultury chrześcijańskiej, patriotyzmu i pięknej polszczyzny, postaw honoru i prawości wśród młodego pokolenia Polaków)

• Wybór do grona Great Women XXI Century przez American Biographical Institute

• Tytuł VIP 2017

• Tytuł Honorowego Ambasadora Wschodu 2017

Warto przeczytać:

• Barbara Wachowicz oficjalna strona internetowa

• Barbara Wachowicz – biogram Stowarzyszenia Pisarzy Polskich

• Beata Bednarz, „Zakochana w Polsce. Rozmowa z Barbarą Wachowicz”

• Barbara Wachowicz w Katalogu Biblioteki Narodowej

• Barbara Wachowicz w bazie filmpolski.pl

• Krystyna Konecka, „Barbary Wachowicz miłowanie ojczyzny”

_______________________________________________________________

„Duma Polskiej Kultury”
Anna Andrych
opracowanie na podstawie
źródeł własnych i internetowych

„Barbary Wachowicz literackie drogi”
Krystyna Konecka

Zdjęcia – archiwum własne autorek:
Krystyny Koneckiej i Anny Andrych