(Pałac Działyńskich – siedziba ZZLP w Poznaniu)
Czwartki Literackie – początek i sto dyskusyjnych wieczorów
W jednym z numerów rocznika 1933 „Kroniki Miasta Poznania” znajduje się taka notatka: „W kwietniu powstał nowy klub literacki, w którym połączyły się dwie grupy młodych poetów, nowelistów i krytyków literackich, a mianowicie „Loża”, grupująca się swego czasu dookoła pisma „Życie Literackie” oraz „Prom”, wydający dotąd pismo pod taka nazwą”.
Głównym impulsem do tego połączenia była intencja wspólnego ataku na obronne mury Związku Literatów Polskich. W jego wnętrzu z kolei dojrzewał bunt przeciwko istniejącym stosunkom. Inspiratorami buntu byli m.in.: Zenon Kosidowski, Jan Sztaudynger, Jerzy Balicki, Antoni Kawczyński.
Na Walnym zebraniu ZZLP w dniu 14. 10. 1933 r. pod ogniem krytyki ustępuje długoletni prezes Poznańskiego Związku Bolesław Koreywo wraz z całym Zarządem. Prezesem zostaje profesor Tadeusz Grabowski, a do Zarządu wchodzą: Kosidowski, Sztaudynger, Kazimierz Piekarczyk.
Zarząd ten przeprowadził przyjęcie do Związku całej grupy dawnych „lożowców” i „promowców”.
W następnej kadencji prezesem zostaje wybrany Zenon Kosidowski. Jego zasługą w okresie czteroletniej prezesury było m.in.:
1) zainicjowanie i zorganizowanie Zrzeszenia Związków Artystycznych Poznania i województwa poznańskiego,
2) uzyskanie na siedzibę Zrzeszenia i Związku odrestaurowanego Pałacu Działyńskich,
3) powołanie przy „Dzienniku Poznańskim” dodatku kulturalno-literackiego „Życie Literackie”,
4) reaktywowanie instytucji Czwartków Literackich.
Zatrzymajmy się przy Czwartkach Literackich, bowiem stanowią one ważny element historii rozwoju kulturalnego Poznania a także historii naszego oddziału. Zajrzyjmy aż do lat czterdziestych wieku XIX.
Pałac Działyńskich miał tradycję jako siedziba Czwartków. W jego Marmurowej Sali w latach czterdziestych XIX wieku grupa uczonych, pisarzy, artystów pod przewodnictwem Karola Libelta i Jędrzeja Moraczewskiego organizowała publiczne wykłady, stanowiące namiastkę wyższej uczelni. Wykłady odbywały się raz w tygodniu, w czwartki. Po roku 1848 ta „akcja” się urwała. Dopiero 50 lat później, w roku 1898 wznowił ją w tej samej sali dr Heliodor Święcicki. Był on wówczas prezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a nieco później – pierwszym rektorem Uniwersytetu Poznańskiego. Czwartki trwały jednak zaledwie 3 lata, do 1901 roku.
Po pierwszej wojnie światowej, także przez Heliodora Święcickiego zostały wznowione, a po jego śmierci kontynuowane w niedługim czasie przez ówczesnego prezydenta miasta, Cyryla Ratajskiego, jednak już w prywatnym jego domu i prywatnym sumptem.
W październiku 1934 roku Związek Literatów zainaugurował nowy okres istnienia Czwartków Literackich w odnowionej sali Pałacu Działyńskich – trwał on bez przerwy do wybuchu drugiej wojny światowej. W inauguracji wziął udział minister oświaty Wacław Jędrzejewicz i prezes Polskiej Akademii Literatury Wacław Sieroszewski.
Instytucja Czwartków zyskała sobie duże uznanie w kołach artystyczno – kulturalnych całej Polski. W marcu 1938 roku odbył się setny Czwartek Literacki. Kazimierz Pluciński i Kazimierz Piekarczyk opracowali z tej okazji wydawnictwo „Czwartki literackie”, relacjonujące kolejne spotkania, z fotografiami prelegentów i nawet wyliczeniem uczestników dyskusji.
Setny Czwartek Literacki połączono z pożegnaniem Zenona Kosidowskiego, który wyjeżdżał do Warszawy na nowe stanowisko w Polskim Radio. W Poznaniu był dyrektorem Rozgłośni Poznańskiej Polskiego Radia.
(Zenon Kosidowski – prezes Oddziału w latach 1934 – 1937)
cdn
oprac.: Anna Andrych
na podstawie:
Księga Jubileuszowa (1921 – 1971) 50 lat Poznańskiego Oddziału Związku Literatów Polskich
Informator – Pisarze Wielkopolski (1971)
zdjęcie Pałacu Działyńskich oraz Zenona Kosidowskiego:
Księga Jubileuszowa